Introductie
In Lekepraat[1], de gesprekken tussen Maarten Houtman en Nico Tydeman over zenboeddhisme, poneert Nico de stelling: ‘Een zenleraar zal alle middelen gebruiken die hij tot zijn beschikking heeft om zijn leerlingen tot inzicht te brengen.’
Maarten zegt dan: ‘Dat kan alleen maar als hij van zijn leerling houdt.’
Nico: ‘Dat is nogal wat...’
Maarten: ‘Een mens helpen op eigen kracht zijn bestemming te bereiken, is het meest fundamentele werk dat bestaat.’
Op de vraag hoe een échte dialoog mogelijk is, vertelt Nico dan het verhaal van de stervende Boeddha, die aan de monniken telkens vraagt: “Hebben jullie niets meer te vragen?” – en steeds weer te horen krijgt dat ze niets meer te vragen hebben, en tenslotte zegt: “Omdat ik ziek, zwak en stervende ben willen jullie me niets meer vragen, dan moeten jullie elkaar maar van de dharma vertellen, als vrienden.”
Als vrienden onder elkaar, waarbij de vorm niet meer belangrijk is, alleen maar de innige intentie samen steeds dieper op dat gezamenlijke mysterie in te gaan.[2]
‘Als vrienden onder elkaar’, dat waren voor Maarten gevleugelde woorden voor zijn gesprekken met leerlingen.
Bijgaande zeven gesprekken, die hij begin jaren negentig met een leerling had, zou je exemplarisch kunnen noemen voor de persoonlijke gesprekken die hij al die tijd met zijn leerlingen voerde. Zowel de hete hangijzers van de oefening als die van het dagelijks leven passeren de revue.
De schoonheid ervan is dat hij, of het nu om een levensvraag gaat of een ogenschijnlijke trivialiteit, je telkens weer terugvoert tot de essentie: bewustwording. En dat hij, vanuit een volledige betrokkenheid bij de persoon die voor hem zit, ons allen laat zien dat een terugkeer tot de levende werkelijkheid die in ons woont, onze enige mogelijkheid is.
Fecit anno domini 2022,
Klaaske Fokkens, Hein Zeillemaker
Als vrienden onder elkaar
Het sterft al op het moment dat je ‘t uitspreekt
Eerste gesprek, zomer 1991
Verbonden zijn
Tweede gesprek, 24 oktober 1991
Jezelf in de vlucht waarnemen
Derde gesprek, 1 april 1992
De beleving zo werkelijk mogelijk laten zijn
Vierde gesprek
De beleving van de ander
Vijfde gesprek, 15 februari 1993
Voeling met de niet-eindigende werkelijkheid
Zesde gesprek (tijdens de vijfdaagse april 1993 in Huissen).
Gewoon ademend aanwezig zijn
Zevende gesprek
____________________
[1] Lekepraat werd in 2010 bij Asoka uitgegeven onder de titel: ‘Geen meester, geen leerling’.
[2] Zie: /lekepraat/de-fas-society/.