Kies de rustigste plek in je huis of in je kamer. Zorg dat wat binnen je blikveld is heel rustig is. Ga zover van de muur of het gordijn af zitten dat je, als je anderhalve meter voor je uit kijkt op de grond er alleen een regelmatige vloer of effen kleed is.
Zorg voor zacht licht.
Het beste is ‘s ochtends in de vroege schemer zitten of ‘s avonds even na de schemer.
Zorg dat je niet pas gegeten hebt als je gaat zitten. In de ochtend is het goed al naar de W.C. geweest te zijn vóór het zitten. Soms zul je nog de stemming van je dromen hebben. Laat die afvloeien in een lange diepe uitademing. Steeds opnieuw.
Het zitten gaat ver uit boven het belang van je dromen.
Je hebt alleen maar dit moment waarin je ademt en stil bent. Wat je zien kunt is de schemer achter je gesloten ogen of het effen waas van de vloer voor je.
Dat is werkelijk. Meer is er nu niet.
De babbelfilm van het verleden bestaat niet, dan alleen in jouw verbeelding. Je roept die babbelfilm zelf op en je projecteert de beelden, en daarmee ben je bezig. Dat is natuurlijk dwaas. Wat dat betreft is hard werken, vooral doen van eenvoudig werk, veel productiever. Eindeloos vervolgen van het geleuter in jezelf heeft geen enkele zin. Toch doen we dat het grootste deel van de dag, terwijl we werken, luisteren, kijken en ervaren.
Als je de babbelfilm ontdekt terwijl je zit is dat een groot ding. Je weet dan tenminste waaraan je je tijd doorbrengt. Daarmee vergeleken is het ongemak van slapende benen of een pijnlijke rug of een niet volledig uitstromende adem maar een kleinigheid. Je kunt zelfs blij zijn met die slapende benen, die pijnlijke rug, die benauwde adem. Het is tenminste reëel, hier en nu. Het houdt je aandacht af van de illusie van de babbelfilm.
Zitten is rechtstreeks terugkeren naar het hart van de wereld.
Iedere ochtend en avond dat je gaat zitten sterf je en word je opnieuw geboren. Wat je denkt over het sterven is het ‘er-omheen’ van het eigenlijke dat steeds gebeurende is; één grote beweging zonder onderscheidingen, de stroming van het leven.
Zitten is de directe verbinding en voeling met je diepste wezen of met dat wat nooit geboren wordt en nooit sterft.
Neem de juiste houding in. Die houding is erg belangrijk.
Ze drukt je concentratie en aandacht uit voor het allerbelangrijkste; datgene wat niet gezegd kan worden, alleen ervaren.
Algemeen
Wanneer wij volledig ontspannen zitten, recht en wakker, gevestigd in onze vaste brede basis, nemen wij de juiste positie in om de geest tot zijn oorsprong te laten terugkeren. Er is dan geen reactie uit onze daagse persoonlijkheid, die de werkelijkheid vervormd ervaart en beantwoordt. Zó in volledige ontspanning in het-moment-zelf zijn wij verbonden met ons hele leven; onszelf en de wereld ineen.
Wij ademen in ritme met al wat leeft en laten voortdurend los wat voorbij is en gestorven aan het moment ‘nu’.
Een voorwaarde voor het voortdurend vernieuwd zijn is dat je de tot in de diepte reikende uitademing volledig beleeft. Alleen zo raakt heel natuurlijk, zonder wilsinzet, de overspanning en ongedurigheid, het willen weten en onbevredigd zijn, in een weldadige diepe slaap. De zachte, diep uitstromende adem is het wiegenliedje voor de steeds verglijdende vergankelijkheid waarin je wel leeft maar waar je niet van bent. Daarom wordt in Zen zo de nadruk gelegd op het volkomen, niet wilsmatig laten gaan van de adem, het op diepte laten komen en het volledig beleven ervan.
De oude Zenmeester Bankei zegt: houdt in alle situaties de adem diep beneden.
Na het Za-Zen heb je behoefte met dezelfde rust en wakkerheid het gewone dagleven in te gaan.
Om dit zo nabij mogelijk te brengen doe je er goed aan ook voor deze overgang de tijd te nemen; er bewust enkele minuten voor uit te trekken. Je moet er op bedacht zijn, dat straks in de loop van de dag, zonder dat het je direct bewust wordt, de gewone onrust en ongedurigheid hun recht hernemen.
Maar je kent nu het verschil en kunt bij de eerste gelegenheid die zich voordoet door twintig ademhalingen staan of zitten op een stoel, in ontspannen concentratie, met de adem diep beneden, jezelf weer vestigen in de stille werkelijkheid van het dragende midden.
Aanbeveling
Hoewel het voorafgaande een globale beschrijving is van Za- Zen, ontbreekt de persoonlijke aanwijzing en correctie. Ook het Kin-Hin, het meditatieve lopen, tussen twee zitperioden in is niet beschreven.
Het is daarom aan te bevelen een ervaren leraar te zoeken, die je in de groepen die hij of zij leidt mee kan laten doen. Behalve dat je daardoor persoonlijk onderricht krijgt ervaar je ook het in de groep gelijkgericht bezig zijn als een grote steun.
Beginfouten worden er op een telkens andere wijze aan de orde gesteld en je begrijpt beter dat het geen persoonlijke fouten zijn, maar een nog gevangen zijn in de gewoonte-ervaring of -reactie en handeling.
Meestal zal de leraar de achtergronden van de meditatie telkens opnieuw belichten, zodat je met echt inzicht kunt oefenen. Je gaat ervaren dat je door er zelf aan te werken de spanningen en strevingen kunt loslaten, die vroeger vanzelfsprekend waren.