ZEN notities onderweg (15)
Eenvoud

Eenvoud is niet het weglaten van het vele of het je ontdoen van bezit of kennis of macht en invloed.
Eenvoud is een innerlijke toestand.
Eenvoud komt voort uit aandachtigheid. In echte aandacht behoudt alles wat binnen die aandacht komt zijn eigenheid, zijn kleur en smaak. Je ‘vindt’ niet iets van wat in je aandacht is, het is in je aandacht, meer niet. Zodra je er iets van vindt, maak je er iets omheen; construeer je een schijngestalte. Bij echte aandacht bestaat alleen dát wat in je aandacht is. Dat is in verhouding tot wat je er gewoonlijk omheen maakt heel simpel. En omdat dat simpele er alleen maar is, ben je verder leeg, zonder vergelijk-beweging, zonder de hunkering naar meer! Maak je, zoals gewoonlijk, er iets omheen, dan bestendig je de onrustige vergelijkbeweging van het denken-voelen die weer leidt tot de hunkering naar meer. De wereld waarin wij leven is zo overvol van allerhande informatie, dat je ongewild wordt aangezet informatie tot je te nemen die je helemaal niet nodig hebt en die de honger naar nog meer (ook al is het niet nodig) blijft voeden. Natuurlijk kost al dat consumeren van het onnodige en het ‘ervan vinden’ enorm veel energie. Het put je uit, waardoor ongewild weer minder energie voor het werkelijke aandacht hebben over is.
En je hebt nu eenmaal energie nodig voor het verzameld aandachtig zijn; een erbij zijn én erbij blijven zonder een daaraan gekoppeld einddoel.
In echt aandachtig zijn ben je leeg van al het andere en wordt al hetgeen zich daarin voordoet verwerkt tot een voor jou zinnig geordend geheel. Eenvoud woont in de leegte en het geordend waarnemen.
Een innerlijk eenvoudig mens laat vanzelf alles weg wat er voor hem niet toe doet.

In vrijwel alle religieuze voorschriften wordt de nadruk gelegd op eenvoud en soberheid. Jammer genoeg wordt daarbij het resultaat van de in innerlijke eenvoud levende mens naar voren gebracht; en een resultaat is altijd gefixeerd! Eenvoud is een gevolg van een in aandacht levend mens en dat betekent dat die eenvoud zich vanzelf aanpast aan de steeds veranderende levenssituatie, de veranderende normen en conventies. Eenvoud is aandacht hebben voor het steeds veranderende vergankelijke leven.
Daarom kan het nooit vastgelegd worden in kenmerken of resultaten, al zul je een innerlijk eenvoudig mens direct herkennen aan zijn blijheid en aandacht.

Een eenvoudig mens is letterlijk opgeruimd, ruim en geordend, zodat hij zonder moeite voorbij gaat aan alles wat hem niet aangaat. Alle energie is voor het wezenlijke over. Energie en tijd: de twee voorwaarden voor verdergaande ontwikkeling van het bewustzijn.

Als je werkelijk aandachtig kunt zijn, van binnenuit, is je bagage minimaal, je uithoudingsvermogen en wendbaarheid maximaal. Je kunt meegaan met het veranderende in jezelf en buiten je. Je bent niet meer een gefixeerd punt in een beweeglijk weefsel van relaties en volumes. Je gaat mee in steeds zich wijzigende verhoudingen; wijzigingen die ver buiten jouw invloed vallen, wijzigingen voortkomend uit oneindig genuanceerde en subtiele werkingen in een onvoorstelbaar geheel, het Onuitsprekelijke.

Vraag: Ik begrijp het wel, maar het wordt niet concreet voor me. Kun je geen voorbeeld noemen?
Antwoord: Jawel, op gevaar af dat je dat voorbeeld als uitgangspunt neemt, terwijl het gaat om de werking van je bewustzijn, waaruit dat voorbeeld voortkomt.
Als je je leefruimte eenvoudig houdt betekent het er niet meer in hebben dan hoogstnoodzakelijk is en tevens dat hoogstnoodzakelijke in de juiste verhouding tot elkaar laten zijn zodat er éénheid ontstaat. Verander je ergens iets, zonder aan de rest te veranderen dan is de eenheid verbroken.
Eenvoud is onverbrekelijk verbonden met het veranderende. Het is een ademende werkelijkheid.

Vraag: Eenvoud en weinig horen wel bij elkaar, maar als ik je goed begrepen heb is dat niet het karakteristieke van eenvoud. Kun je dat nog verduidelijken?
Antwoord: Zonder het ons bewust te zijn denken wij altijd in gevolgen, die we dan vastleggen. Zelfs bij ‘weinig’ denken wij aan ‘weinig in verhouding tot wat we gewoon zijn’. Het gewone (hoewel ook dat veranderlijk zou kunnen zijn) is het vaste punt waaraan we het weinige ontlenen. Eenvoud komt voort uit je wijze van waarnemen en tot je laten komen, door onverdeelde, verzamelde aandacht. Het is dus veranderlijk en blijft dat, omdat jij en de wereld in durende verandering zijn.
Ik begrijp de vragen allemaal wel, maar ze gaan voorbij aan de actie van het aandachtig zijn. Ze vragen om een waarmerk, dat getoetst kan worden, en dat is er nu eenmaal niet.